نقد دولت در ترانه‌های عامیانۀ دورۀ قاجاریه، عصر پیشامشروطه

نویسنده

چکیده مقاله:

نقد دولت و نخبگان حاکم بخش مهمی از حیات سیاسی توده‌ها را تشکیل می‌دهد؛ اما کنش سیاسی فرودستان در عصر پیشامشروطه، به جز موارد نادر شورش و بلوا، در فرهنگ عامیانۀ آنها بازتاب یافته است. در این میان، ترانه از متداول‌ترین قالب‌های ادبی فرهنگ عامیانه بود. توده‌ها مجبور بودند برای مصون ماندن از تعرض ماموران دولت، اعتراض یا دیدگاه سیاسی خود را با استتارهای ساده یا پیچیده در سطح جامعه مطرح کنند. ظرفیت‌های شفاهی فرهنگ عامیانه امکان استتار ساده را در اختیار آنها می‌گذاشت و در استتار پیچیده، با بهره بردن از تمثیل و رمز، ترانه‌هایی را می‌آفریدند که امکان دو خوانش سیاسی و بی‌ضرر از آنها وجود داشت. این پژوهش تلاش می‌کند تا به این پرسش‌ها پاسخ دهد که ترانه‌های عامیانۀ سیاسی در عصر پیشامشروطه در دوران قاجاریه چه درون‌مایه‌هایی داشتند و استتار این مضمون‌ها در ترانه‌ها با استفاده از چه روش‌هایی انجام می‌شد؟ فرض پژوهش این است که درونمایۀ این ترانه‌ها بیشتر بر نفی عناصر سازندۀ «نمایش عمومی دولت» استوار بود. همچنین تهدید پوشیدۀ دولت و دادخواهی از مضامین دیگر این ترانه‌ها بودند. توده‌ها برای استتار این درون‌مایه‌ها از شیوه‌هایی همچون تلطیف تهدیدها، وارونگی نمادین، یادبود فرمانروای نیک‌سرشت و شاه‌دوستی ساده‌لوحانه بهره می‌بردند. چهارچوب مفهومی پژوهش نظریۀ «روایت‌های نهانی» جیمز سی. اسکات است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

لقب سازی های سیاسی فرودستان در دورۀ قاجاریه،عصر پیشامشروطه

لقب سازی برای نخبگان حاکم یکی از جلوه های منازعۀ سیاسی بین فرودستان و ارباب قدرت در عصر پیشامشروطه به شمار می رود. توده ها که تلاش می کردند روایت رسمی حکومت را درباره وضعیت کشور،در حوزه های مختلف نفی کرده یا زیر سوال ببرند در واکنش به القاب اغراق آمیزی که حکومت قاجاریه برای اجزا و عناصر خود در نظر می گرفت، لقب های تحقیرآمیزی را منتشر می کردند که ظرافت، طنزآمیزی و بداعتشان مخاطب را به انتق...

متن کامل

کشاورزی تجاری در دورۀ قاجاریه

ادویه عمده ترین محصول کشاورزی صادراتی شرق به غرب تا قبل از رنسانس به شمار می ‎آمد. اما با تحولات گستردۀ عصر رنسانس در مبانی فنّی تولید و رشد روزافزون محصولات و مصنوعات اروپایی به ماورای اروپا و افزایش تقاضای غرب نسبت به محصولات مختلف کشاورزی، جوامع شرقی برای تأمین هزینۀ واردات کالاهای مصرفی و سرمایه گذاری های مختلف، راهی جز افزایش تولیدات کشاورزی از طریق انتقال از کشاورزی معیشتی به تجاری نداشتند...

متن کامل

گونه‌شناسی مساجد بلوچستان ایران، از دورۀ قاجاریه تا معاصر

After the spread of Islam in its early centuries, Muslims of other regions built mosques according to their vernacular architecture and geographical attributes. Baluchestan of Iran was one of the regions where Islam flourished during the early Islamic centuries, and the locals built their mosques according to their region’s geography, culture, and materials. These mosques have different c...

متن کامل

بازنمود بنیان‌های فکری مشروطه‌خواهی در خوابنامه‌های عصر قاجاریه

خوابنامه‌های عصر قاجاریه یکی از منابع غیر تاریخنگارانه‌اند که در آشنایی با زمینه‌ها و بستر‌های فکری شکل‌گیری انقلاب مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارند. شماری از روشنفکران عصر قاجار با رویکرد به قالب نوشتاری خوابنامه به طرح افکار نوخواهانه و ایده‌های انتقادی‌شان پرداختند. این اندیشه‌گران بنابر ملاحظات سیاسی، محدودیت‌ها و اقتضائات زمانه، خوابنامه را قالب مناسبی برای به چالش کشیدن نظم موجود و تبیین نظرات...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 5  شماره 17

صفحات  1- 33

تاریخ انتشار 2019-05-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023